Geschiedenis van een succesvolle platenmaatschappij uit de 60'er jaren

De Nederlandse MMS ‘Gramoclub’ begon in Amsterdam...

In het begin van de 50-er jaren begon de langspeelplaat zijn opmars, geperst op het onbreekbare en lichtere vinyl. Aanvankelijk in het populaire 10 inch (25 cm) formaat. Met de 33 1/3 toeren snelheid stelde dat nieuwe en hogere eisen aan de aftasters, de "opnemer elementen" (Philips
benaming uit die tijd). De smallere "microgroove" werd standaard, af te spelen met een veel fijnere saffier- of diamantpunt.

De Amerikaanse gebroeders Samuel en David Josefowitz waren in 1946 pioniers met hun
Low-budget platenlabel 'Concert Hall Society' (C.H.S.). En in Europa met de ‘Musical
Masterpiece Society’ (M.M.S.) zochten zij met het succes van de nieuwe 33 toeren
langspeelplaat naar nieuwe afzetgebieden in platenclub-verband in Europa. Contacten werden gelegd met Zwitserland, Italie, Frankrijk, Duitsland, Belgie en Nederland.

De voorkeur ging in het begin uit naar het 10 inch (25 cm) formaat, dit was gemakkelijk te versturen. Past
altijd in de brievenbus! Ook de kleine 7 inch, 17,5 cm plaat werd in 33 1/3 toeren uitgebracht. Dit formaat was ons alleen bekend als een 45 toeren plaatje met een uitdrukbaar middenstukje met een groot gat, om ook in juke-boxen en platenwisselaars af te kunnen spelen. De M.M.S. en C.H.S. kozen hier duidelijk voor een klein "langspeelplaatje" met klein gat om ook hier een verlengde speelduur te verkrijgen en zo een complete Beethoven "Egmont" Ouverture (ruim 8
minuten) op een plaatkant te persen.

Aanvankelijk begonnen de Concert Hall Society en Musical Masterpiece Society met import platen, de eerste poging om ook in Nederland voet aan de grond te krijgen. De oudste platenimporteur van ons land, de firma M. Stibbe & Co N.V. aan de Amstel 222 in Amsterdam was de eerste
importeur-distributeur. Deze bracht de volgende promotie lp-25 cm uit:

Grijs etiket met dirigerende handen..

Logisch was voor de Nederlandse M.M.S. om zelf een eigen postorderdistributievorm te vinden. Zo werd omstreeks 1950 in het eerste "Gramohuis" aan de Herengracht in Amsterdam gestart met de Nederlandse tak van de Musical Masterpiece Society, geleid door Klaas van de Linde.

Klaas van de Linde, en het pand aan de Herengracht 536

De Musical Masterpiece Society is zo in ons land bekend geworden onder dezelfde beginletters: Muzikale Meesterwerken Serie.

Bij de opzet van een grotere voorraad met het "Gramoclub" postorder verzendsysteem werden de distributie-activiteiten een jaar later voortgezet vanuit de Paulus Potterstraat 12-16, eveneens in Amsterdam. Om nieuwe luisteraars te vinden adverteerde de Nederlandse M.M.S. N.V. in de
omroepgidsen en in de Kampioen:

Advertentie Kampioen

Speciaal voor de MMS Nederland werd een Franse Electrofoon geïmporteerd en voorzien van een Nederlands MMS logo. In opdracht bij Eden gefabriceerd en in Frankrijk verkrijgbaar onder de naam GID (=Guilde Internationale du Discque) 1959 -1962 van Eden: Electrophone « Le Super ».

Om meer gerichte doelgroepen te bereiken werd Concert Hall verdeeld in:

Alle merken werden verkocht via dezelfde Luisterclub postorderformule. Deze Jazz Sampler is veel verkocht:

Zeer veel Amerikaanse Jazz opnamen zijn op het label Jazztone verschenen.
In een Amerikaanse Jazztone catalogus staat een uitspraak van George Gershwin: 'Jazz.. I regard as an American Folk musik... a very powerfull one, which is probably in the Blood of feeling of the American People more than any other style of Folk music...'

Een herkenbare Opera Society hoes: De Lp van Monteverdi kreeg een dubbele codering: M2028 - OP5. Hier de The Coronation of Poppea - van Monteverdi uit 1952:

Deze opname is de allereerste versie op de grammofoonplaat opgenomen: Monteverdi - the Coronation of Poppea. Dirigent was Walter Goehr, een groot
liefhebber van de opera’s en vespers van de componist Monteverdi.
De opname uit 1952 werd na het uitbrengen in 1954 in Frankrijk bekroond met de "Grand Prix du Disque".

Er zijn in de meest succesvolle dagen van de Nederlandse MMS zelfs 4 verkoopwinkels geweest, Amsterdam, Utrecht (Zadelstraat 27, geopend in april 1958), Den Haag (Torenstraat 136) en Rotterdam, waar men de MMS, CHS, OS en Jazztone lp’s kon kopen. Tevens was hier de verkoop van de "Electrofoons", opbergsystemen, vervangende saffieren en schoonmaakmiddelen. In November werd de jaarlijkse overzichtscatalogus aan alle deelnemende Gramoclubleden toegezonden.

Deze 33 toeren MMS opname uit 1951, vond ik terug tussen de 45 toeren Singletjes en EP’s van mijn vader.. Te beluisteren via http://youtu.be/VQIeHEUBlGM

Deze kleine 17,5 cm plaatjes bij de MMS (met als enige platenfabrikant, de 33 toeren snelheid) in een plastic ‘Masterpiece’ standaardhoes, verkochten goed De in 1950 zeer populaire kleine 10 inch (25cm) LP werd geleidelijk vervangen door de grotere 30 cm langspeelplaat.

De prijzen waren voor die tijd flink concurrerend:

Bij andere merken, waaronder Philips, was de prijs vanaf f 6,25 voor een 45 toeren "Extended Play" plaatje. Een grote hoeveelheid platen heeft zijn weg gevonden naar de muziekliefhebbers, die op elk moment van de dag zelf hun eigen favoriete muziek thuis konden beluisteren. Zonder naar de concertzaal te gaan, of de (kwalitatief mindere) middengolf radiouitzending te beluisteren en te moeten wachten tot er iets klassieks werd uitgezonden.. Het zelf opnemen op een bandrecorder was nog niet gebruikelijk in het gezin.

Ik herinner mijn ook nog deze advertentie:

Ook een lokkende advertentie was "3 langspeelplaten voor 10 gulden", met intekenbon voor een gratis lidmaatschap (met ik dacht een verplichte minimum aankoop van 6 langspeelplaten per jaar uit de maandaanbieding, of elders uit de Catalogus). Men ontving thuis 3 stuks 17cm lp plaatjes met De Moldau van Smetana, Beethoven's Ouvertures Egmont en Coriolan en Mozart’s Eine kleine Nachtmusik.

Overige muziek werd per land uitgebracht onder andere labelnamen zoals Varieton,Vargal, Gala International, Harmonia, Mastertone, Concert Hall en Ex Libris.

Nederlandse Klassieke Luisterkring.

De Gramoclub leden ontvingen elke maand de ”Kring” uitgave met de ‘plaat van de maand’. Een speciaal geselecteerde LP, waarvan een uitgebreide beschrijving van de opname en de uitvoering werd gegeven. De retourkaart erbij was alleen nodig als je deze plaat NIET wenste te ontvangen. Na 2 tot 3 weken werd de plaat automatisch door een PTT postbode aangeboden, waarbij je de plaat kon beluisteren en binnen 5 dagen diende terug te
sturen, of terug te brengen bij de M.M.S. winkel in de stad. Wat natuurlijk retourporto scheelde.

Een zeer fraaie Bach opname van de vioolconcerten met Manoug Parikian, welke zeer werd gewaardeerd door onze overbuurman, een beroeps violist van het U.S.O. in Utrecht. Hij speelde ook mee in verscheidene M.M.S. plaatopnamen.

Er was in Nederland regelmatig contact met het ‘Utrecht Symphony Orchestra’ met Walter Goehr, Ignace Neumark en onder leiding van Paul Hupperts, de toenmalige vaste dirigent, waarvan een aantal opnamen in de MMS serie voorkomen.

Veel musici van het U.S.O. en leden van het radio omroep orkest "schnabbelden" ook mee in het door de MMS bedachte "Nederlands Philharmonisch Orkest" met de dirigent Walter Goehr, waarvan vele opnamen in Hilversum werden gemaakt. Geperst in Duitsland en Frankrijk en
Zwitserland.

Walther Goehr heeft wel de meeste MMS opnamen gemaakt en stond voor vele orkesten. Overleed in 1960 na afloop van een concert..

Klaas van de Linde heeft als eerste M.M.S.-directeur verschillende belangrijke producties verzorgd, waaronder o.a. de allereerste na-oorlogse plaatopname van de Matthäus Passion van Bach op grammofoonplaat o.l.v. Piet van Egmond, opgenomen in de Oude Kerk in Amsterdam.

MMS 2037 - 3LP

Philips bracht 2 jaar eerder (in 1954) een opname uit van 1939... Deze en latere plaatopnamen van de Matthäus hebben een grondslag gelegd voor de enorme Matthäus traditie in Nederland welke nog steeds voortleeft!

Door de gevestigde Nederlandse platenfabrikanten’s werd ook flink kritiek gegeven, getuige deze tekst in het boekje ‘De Naald in de Groef’ uitgegeven in de Delta reeks onder redactie van Hans van Assumburg. Dit boekje is op Initiatief van Ger Oord Jr. (van Bovema !) uitgegeven. De volgende negatieve tekst was duidelijk richting M.M.S. bedoeld:

Een "koekje" is het vinyl korrelmateriaal, dat voorverwarmd met de etiketten in een platenpers wordt gelegd voor het persen van een langspeelplaat.

Er werd flink geadverteerd met deze kleine lp’s en zo slecht waren ze echter helemaal niet...! In het boekje "Voor wie de plaat draait", van W.Haas en U. Klever, door Frits Versteeg vertaald voor de Nederlandse langspeelplaten kopers, werd de MMS en CHS volledig verzwegen. Alleen de gevestigde platenmerken Philips (PPI), HMV (Bovema), DGG (Ned. Siemens Mij), Telefunken (C.N.Rood), met de daaromheen hangende onderlabels worden genoemd. Ook werden de MMS en CHS platen niet opgenomen in overkoepelende catalogi van de Grammophone en de Bielefelder.

Met de opkomst van de eerste stereo lp’s in 1960 - ‘61 en de gelijktijdige acties met promotieplaten van de gevestigde klassieke grammofoonplatenzaken met de verkoop van ‘alle soorten labels’ liep de postorder-verkoop van de M.M.S. platen na 1961 in Nederland geleidelijk
terug. De latere directie van MMS-Nederland vond Stereofonie kennelijk te duur en een te grote investering in apparatuur.

Zie ook dit artikel over de "dure" stereo investering, volledig te lezen op de NGG website.

We vragen ons af waarom het in Nederland zo snel is teruggelopen met de Muzikale Meesterwerken Serie.. was het de concurrentie? Of een teruglopend aantal Gramoclub leden? Of was het door het plotseling overlijden van Klaas van de Linde, de eerste MMS directeur en muziekliefhebber in hart en nieren...

De MMS heeft in ons land er zeker toe bijgedragen dat in de klassieke muziek-platenbehoefte ruim werd voorzien door middel van vele grammofoonplaten, getuige de regelmatige aanbiedingen op
Marktplaats, e-bay, discogs en andere verzamel sites. Een groeiend aantal ‘Classic’ Vinyl luisteraars zoeken naar deze (mono) platen van grootvaders tijd; weten deze te waarderen en met onze huidige webcommunicatie middelen zelfs te delen met andere geïnteresseerden..

MMS in het buitenland

In Duitsland, Engeland, Frankrijk en Zwitserland en Belgie waren MMS vestigingen flink actief met hun eigen distributie via clubleden verkoop.

In Frankrijk wordt onder de welluidende naam “Guilde Internationale du Disque” aanzienlijk langer op de markt verkocht en is geleidelijk rond 1980 deze G.I.D. samengevoed met andere kleine labels.

De moedermaatschappij is de Concert Hall Society Inc., opgericht in 1946 door Dr. David Josefowitz. Het bedrijf werkt met abonnementen op postorders. Het dochterbedijf heet Musical Masterpiece Society. Het verschil in werkwijze was dat je als abonneé bij MMS niet verplicht was om een vaste hoeveelheid platen af te nemen. Nationale labels zijn Guilde Belge
du Disque (België), Guilde Internationale du Disque (Frankrijk), en Musikale Meesterwerken Serie (Duitsland). Het Franse label is uit 1953.

Destijds was de G.I.D. gevestigd op 222 Rue de Rivoli, Parijs 712000. Men heeft daar ook stereo platen uitgegeven onder de Concert Hall en MMS labels. Veel locale Franse Chansons en Jazz lp’s verkochten daar zeer goed in clubverband.

De stereo plaatcodering werd toen een SMS-xxxx nummer in plaats van MMS-xxxx nummer. Alle MMS platen waren 33 1/3 toeren, alleen werd door de Franse MMS-G.I.D. later toch ook 45 toeren Single’s met populaire chansons en Jazz uitgebracht. Dit was een compromis t.b.v. de platenwisselaars en jukeboxen. In de stereo tijd werden door G.I.D. een losse stereo platenspeler, radio-versterker en 2 losse weergevers uitgebracht.

De verkoop van 33 toerenplaten, voorgespeelde geluidsbanden en Compact Cassettes in luxe verpakking is lang tot in de 70er jaren succesvol gebleven. In 2005 werd Samuel Josefowitz nog in Frankrijk geëerd:

C'est votre engagement culturel qui est au fondement de votre fortune. Un engagement qui s'exerce d'abord dans le domaine musical, où vous avez fondé, Cher Samuel Josefowitz, dès 1947, avec votre frère David Josefowitz, la Concert Hall Society à New York, premier club du disque phonographique au monde, que vous avez développé dans de nombreux pays, en produisant
et en diffusant la musique classique. En France, la Guilde internationale du disque, que vous avez créée en 1953, également avec votre frère David, favorisa la connaissance et l'amour de la musique, en permettant à de nombreux Français d'acquérir un disque pour la première fois de leur vie. Avec la diffusion du disque microsillon 33 tours et la conception d'un électrophone de qualité, vous avez ainsi contribué à ouvrir l'accès d'un très large public à la culture musicale.

http://www.culture.gouv.fr/culture/actualites/conferen/donnedieu/josefowitzs.html

Zwitserland

Vroege contacten met Zwitserse orkesten hebben ertoe geleid dat ook een afzet gebied in Zwitserland werd gezocht. In 1953 is er een verbintenis tot stand gekomen met de Zwitserse Boekenclub en uitgeverij “ExLibris” om ook muziek te gaan verspreiden. De platen van Concert Hall, Jazztone en M.M.S werden daar geïmporteerd en later in eigen “Grammo-club Ex Libris” hoezen gedistribueerd.

Familie Laeng - Burgdorf Zwitserland

Doordat de verkoop van grammofoonplaten bij Ex-Libris stagneerde vanwege de afspeelmogelijkheden, werd een contract afgesloten voor de exclusieve levering van... Lenco grammofoons. De Familie Laeng (Lenco) had al jaren een electro annex Ex Libris Boekenen platenwinkel in Burgdorf (CH). Een groot aantal Lenco platenspelers werden zo via Ex-Libris verspreid om de grammofoonplaten beter te kunnen verkopen.

Deze Zwitserse “Grammo-Club Ex-Libris” platenspeler heeft een opvallend Lenco uiterlijk..

Er waren zeer goede contacten met de Nederlandse MMS organisatie wat zelfs heeft geleid tot een import van de allereerste Lenco pick-ups in Nederland via de eerste importeur, Trubeka NV (agenturen bedrijf) waar o.a. Lenco in was ondergebracht aan de Paulus Potterstraat 12. Nog voor de latere NAHO importeur periode.

Artiesten

M.M.S. platen werden zeer ruim verspreid in Nederland door de postorder service en lidmaatschap van die "Gramoclub". Regelmatig zijn nog M.M.S. grammofoonplaten terug te vinden op verkoop-sites, weblogs en te vinden op 2e hands markten.

Het zijn veel bijzondere (en zeker geen "2e-rangs") artiesten geweest, die aan de uitgaven van de MMS en Concert Hall hebben meegewerkt. Zoals dirigenten als Walter Goehr, Henri Swoboda, Otto Ackermann, Clemens Dahinden, Carl Bamberger, Paul Hupperts, Piet van Egmond, Ignace Neumark, Joseph Krips, Alexander Gauk en Carl Schuricht. Zelfs een van de oprichters, David Josefowitz, dirigeerde enkele opnames. Beroemde violisten zoals Ricardo Odnoposoff en David Oistrakh waren bij de MMS te vinden. Maar ook pianisten zoals Grant Johannesen, Sondra Bianca, Lili Kraus en Mewton Wood.

Noel Mewton Wood was een zeer talentvolle jonge Australische pianist, die helaas veel te vroeg overleed. Dankzij Concert Hall en de MMS leeft zijn naam nu nog voort via de diverse platen en CD labels. Mewton-Wood wordt zelfs in onze huidige jaren beschreven in een Engelstalig boek (uit 2009) van de Australische schrijfster en pianist Sonia Orchard onder de titel ‘The Virtuoso’.

Het boek van Sonia Orchard ISBN: 9780732288075

Dit artikel is gebaseerd op herinneringen en informatie uit het maandblaadje: "de Kring" voor M.M.S. "Gramoclubleden", oude MMS catalogi uit 1960 en 1961 en de nog resterende MMS lp’s uit eigen collectie en een aanvullende zoektocht op ’t internet.

Jan Werner
v.m. verkoper Klassieke Grammofoonplaten

Aanvullingen zijn welkom!

Met dank aan

Philippine van de Linde, haar vader, Klaas van de Linde was directeur en oprichter van de MMS in Nederland tot zijn overlijden in juli 1957.

Links

Beschrijving Wikipedia van het M.M.S. label en de uitvoerende musici: http://nl.wikipedia.org/wiki/Musical_Masterpiece_Society
http://wapedia.mobi/nl/Musical_Masterpiece_Society

Recencent en onderzoeker Rudolf A.Bruil:
http://www.soundfountain.com/concert-hall/concerthall.html

Een uitgebreid Engelstalig verhaal van onderzoeker Rolf den Otter over de MMS en hun opnames:
http://homepages.ipact.nl/~otterhouse/mms.htm Engelstalig

De Nederlandse organist Piet van Egmond werd ook op MMS uitgebracht:
http://www.pietvanegmond.nl/PVE_NIEUWS_LP_Bach.php

De MMS was ook actief in Belgie en Frankrijk:
http://www.discogs.com/label/Musical+Masterpiece+Society

Guilde Belge du Disque - Rue Seurs-de-Hasque 2-4 - Liege (B)

Zie ook Guilde Internationale du Disque:
http://www.cdandlp.com/item/2/0-1303-0-1-0/113865532/pepe-de-almeria-flamenco.html

De hoezen lijken gelijk aan Ned. MMS singles! Ook zoeken onder ’encyclopedisque’:
http://www.priceminister.com/s/guilde+du+disque

De Franse G.I.D. Electrophone “Le Super” werd gemaakt bij Eden. Soortgelijke modellen:
http://postagalene.free.fr/collection_electrophone.htm

EDEN Pipo 50er jaren:
http://laradio1.free.fr/M29.html#null

Franse Erkenning voor Josefowitz in oktober 2005:
http://www.culture.gouv.fr/culture/actualites/conferen/donnedieu/josefowitzs.html

Zwitserse site van Rene Gagnaux (franstalig) met MMS ‘histoire’, met overzicht van MMS opnamen te zoeken per dirigent of solist:
http://www.renegagnaux.ch/294201.html

Een Aziatische site met veel MMS-label en hoes informatie:
http://www.bh2000.net/special/patzak/detail.php?id=16

Discogs met veel Concert Hall en MMS platen:
http://www.discogs.com/sell/list?format=Vinyl&genre=Classical&st=&q=Concert+Hall+Society
http://www.discogs.com/search?q=Musical+Masterpiece+Society&btn=&type=all
http://www.discogs.com/search?q=Utrecht+Symphony+Orchestra&btn=&type=all

Concert Hall Society adverteerde in sept. 1955 ook met deze MMS opname in Canada:
google books

MMS en Concert Hall opnamen naar keuze te beluisteren op YouTube:
youtube

Nederlanse Weblog-site met o.a. M.M.S.- opnamen, rechtenvrij te downloaden:
http://satyrlp.blogspot.com/2011/04/pascal-sq-haydn-mms-47.html

Amerikaanse Blog-site:
http://big10inchrecord.blogspot.com/search/label/Noel%20Mewton-Wood

MMS Ex Libris historie Zwitserland:
http://www.exlibrisrecords.ch/index.html
http://www.exlibrisrecords.ch/geschichteHaupt.html
http://www.exlibrisrecords.ch/MMSHaupt.html