Dit artikel is geschreven door Jan van der Molen van Bang & Olufsen Nederland, overgenomen uit het clubblad van Beofriends, uitgave december 1995.

De start van Bang & Olufsen in Nederland: Acoustical Handelmaatschappij

Bang & Olufsen produkten zijn vanaf 1961 tot 1968 in Nederland geïmporteerd door Acoustical Handelmaatschappij.

Acoustical, opgericht in 1952, was eind 50-er jaren gevestigd in een 3-tal kantoorruimten op de James Wattstraat in Amsterdam. Het assortiment van Acoustical bestond uit o.a. Triotrack platenspelers, Murphy radio's uit Engeland, Ronette en Acos pickup-elementen en Acoustical mono- en stereo versterkers. Ook de toen al befaamde Quad luidsprekers en versterkers hadden we in het programma. Vooral Triotrack, dat staat voor "3 snelheden", was de kurk waarop het bedrijf dreef. Die platenspelers, die later allemaal 4 snelheden hadden maar bekend bleven onder de naam Triotrack, werden zowel los als op sokkel, in koffer of compleet met versterker geleverd. De produktieafdeling voor het inbouwen van de grammofoons en de versterkers zat in Bussum.

Een zeer goede naam had Acoustical in die tijd verworven met voorspeel-apparatuur in platenwinkels. Elke goede zaak had in die tijd Triotracks en Acoustical versterkers

.
Acoustical 221T voorspeel versterker

Stereo pickup-elementen nodig

In 1961 kwamen de eerste B&O produkten naar Nederland. Dat was een gebeurtenis waar we allemaal naar uitkeken. Die Triotrack platenspelers waren de directe oorzaak van de komst van B&O bij Acoustical.

Eind 50-er jaren kwam de stereo LP op de markt en dus moesten er stereo-elementen in de platenspelers worden gemonteerd. Die hadden we natuurlijk van Ronette en Acos, maar dat waren kristalelementen. De oprichter van het Acoustical, de heer A.F. Don, was op bezoek bij de producent van onze platenspelers en zag op een beurs in Kopenhagen een prachtige serie stereo pickup-elementen. Weliswaar een merk waar in Nederland op een uitzondering na nog nooit iemand van gehoord had, maar ze zagen er in ieder geval mooi uit en pasten in de toonkoppen van Triotrack. Het waren B&O elementen. De standhouders van B&O wisten zeker dat ze pasten omdat ze de fabrikant van Triotrack (SRT) heel goed kenden.

De directeur van SRT, de heer Mathiassen was een hele goede vriend van de families Bang en Olufsen. De heer Don wilde graag die elementen importeren. Er was echter een maar aan verbonden zo vertelden de heren van B&O: "Alles of niets". Dus niet allen de elementen, maar ook de TV's, radio's, versterkers, luidsprekers, portable radio's en platenspelers moesten worden afgenomen. De heer Don besloot het er op te wagen. Want zo zei hij: "Als ik die radio's, TV's en andere spullen niet aan de handel kan verkopen, dan verkoop ik ze wel aan mijn personeel".

De eerste zending

Daar kwam dan in 1961 de eerste zending: Capri TV's 608 en ook nog 607, een 608 RG meubel met alles erin: TV, radio en platenspeler. Grand Prix Modern, Grand Prix Present, nog wat andere radio's en prachtige Hi-Fi Stereo versterkers 608 met blauw front en "zichtbare" toonregelingen. Beocord Correct stereo bandrecorders en grote luidsprekers type L en S. We keken onze ogen uit. 

Uiteraard waren er ook de pickup-elementen waar het allemaal om begonnen was. Mooie potloodpunt-vormige elementen, de SP1 en SP2 en nog een blauw model voor inbouw. Natuurlijk werd alles direct aangesloten en uitgeprobeerd. We waren verkocht, allemaal! Ik kan me nog als de dag van gisteren herinneren hoe mooi de kasten waren afgewerkt, ook in die jaren al. Prachtig palissander, teak en noten fineer. Geen twee kasten hetzelfde. Schuifdeurtjes voor de beeldbuizen die wegrolden als een jalouzie, maar waarvan je de afzonderlijke latjes nauwelijks kon onderscheiden. Vakmanschap van de bovenste plank! 

Na die eerste zending was het natuurlijk hard werken om de radio/TV handel ervan te overtuigen dat ze eigenlijk niet zonder die prachtige apparaten uit Denemarken konden. Gezien de prijzen van B&O TV's, zo'n 1200 tot 1300 gulden, en de prijzige radio's van bijna 800 gulden, was dat geen eenvoudige zaak. 

Televisies en Radio's

Met de televisie hadden we in eerste instantie het meeste succes. TV was sterk in opkomst en de fraaie kasten van B&O vonden hun weg naar de liefhebbers van mooie meubels. 

De radio's waren ook wel bijzonder in vergelijking tot de grote apparaten van de bekende fabrikanten, die van veel knoppen waren voorzien en luidsprekerfronten hadden met veel gouddraad. Maar die markt was toch moeilijker te openen. De Dirigent 609, een receiver die in 1962 uitkwam, bracht daarin verandering. Dat was een revolutionair model. Een fraaie witte kast met houten lijst en een blauw front maakten deze receiver (wie kende dat woord toen?) tot een succes. Ook omdat er een een stereodecoder kon worden ingebouwd maakte dat de Dirigent goed werd verkocht. 

B&O Dirigent uit 1962

Ook de B&O radio's begonnen nu door te breken. Eigenlijk werd de showroom op de James Wattstraat al snel te klein voor het hele leveringsprogramma. De Murphy radio's gingen er uit. We hadden te veel problemen met de kwaliteit van die radio's, vooral met het doorfluiten van radio Scheveningen door alle andere uitzendingen heen. Datzelfde probleem heeft ons ook nog al eens parten gespeeld met sommige buizenradio's van B&O. Radio Scheveningen was eigenlijk voor de meeste radio's uit die tijd een ramp door die MF fluitjes. 

Verhuizen naar Kortenhoef

In 1963 verhuist Acoustical naar Kortenhoef. De showroom in Amsterdam blijft, maar de kantoren, de technische dienst, het magazijn en de expeditie gaan naar Kortenhoef. In het begin was het zeer primitief. Alsof we kampeerden. Er was nog geen 220 volt aansluiting van het elektriciteitsbedrijf. We moesten onze spanning via een lange kabel zo'n 200 meter ver weghalen. Daardoor werden de soldeerbouten in de technische dienst niet warm genoeg, zodat we met regeltransformatoren de spanning moesten oppeppen om te kunnen solderen. Dat was trouwens maar van korte duur, zodat we al snel op volle sterkte verder konden werken aan het uitbouwen van de B&O omzet. 

Van die eerste tijd in Kortenhoef herinner ik mij vooral de vrachtwagens vol Capri TV's die we uitlaadden en moesten afregelen. In onze kwaliteitscontrole was gebleken, dat er afregelfouten waren gemaakt. Dat hield in, dat alle TV's moesten worden "gewobbeld" om de juiste afregeling te verkrijgen. Later bleek, dat men tijdens het wobbelen in de fabriek een verkeerde mal op het scherm had geplaatst, zodat er 1 Mc verschil in een van de afregelpunten zat. Wij hadden er toen al ettelijke honderden door onze handen gehad. Uit de doos, open schroeven, meetapparatuur aansluiten, wobbelen, dichtschroeven en weer in de doos. Het leek wel een lopende band in de technische dienst.

Transistoren gaven nieuwe mogelijkheden

De komst van de transistor is voor Bang & Olufsen van doorslaggevend belang geweest. Halverwege de 50-er jaren schreef een in Denemarken bekende architect nog dat de Deense Radioindustrie alleen maar radio's ontwierp, waar je je als Deen voor zou moeten schamen. "Grote dikbuikige monsters met veel gouddraad" noemde hij ze. B&O heeft zich dat commentaar aangetrokken. Als enige van de toen nog zo'n 10 fabrikanten. De radio's van eind 50 begin 60, kijk maar naar de eerste die naar Nederland kwamen, zagen er anders uit dan de gemiddelde Nederlandse of Duitse radio's. Zet de Grand Prix 608 maar eens naast een Philips, Grundig, Wega of Erres uit die tijd. Toch heeft het tot 1963 geduurd voordat de echte doorbraak in design kon worden gemaakt. De transistor maakte dat mogelijk. De Master 610 stereo radio was de eerste transistorradio voor gebruik op het lichtnet. Een revolutie. Al gauw werd de 610 opgevolgd door de beroemde Beomaster 900, omdat de 610 niet van een stereodecoder kon worden voorzien en stereo-uitzendingen via de radio steeds vaker plaatsvonden. Ook de Beomaster 1000 leverde een belangrijk aandeel aan de groei van B&O. Bang & Olufsen audio breekt nu echt door.

B&O Beomaster 900K

In Kortenhoef groeien we nu snel. Bang & Olufsen neemt een steeds belangrijker deel van de omzet in. Er moet keer op keer worden uitgebreid. Eerst een showroom, dan een magazijn, nog een uitbreiding van het magazijn, de produktie uit Bussum komt erbij. Er ontstaat een gebouw dat als het ware om de werknemers heengebouwd werd. Echt Tailormade.

Geautoriseerde Dealers en de Afscheiding

In 1968 is het aandeel van B&O in de omzet zo groot, dat we, om te voorkomen dat de aandacht voor de andere produkten zal verminderen, besluiten om Acoustical te splitsen in twee bedrijven: Acoustical Handelmij en Bang & Olufsen Nederland. De volgende belangrijke stap wordt gemaakt in 1972. Dan wordt besloten van de dealers een tegenprestatie te verlangen: een B&O dealer zal een belangrijk deel van het B&O programma op voorraad moeten hebben. Anders kan hij de klant niet de specifieke eigenschappen van B&O laten ervaren. We stellen geautoriseerde dealers aan. Van de ongeveer 400 adressen waaraan we af en toe B&O apparatuur leveren, vallen er zo'n 200 af! De 200 die overblijven en die als enthousiaste, geautoriseerde dealers samen met ons verder gaan, maken dat verlies in het eerste jaar al goed. We hadden een goede keuze gedaan! Ook nu werken we nog steeds volgens datzelfde principe.

Ook de presentatie van B&O apparatuur in de winkels van onze geautoriseerde dealers is belangrijk. Die moet op het niveau zijn van de produkten zelf. U kunt zich voorstellen, dat wanneer je b.v. een Beomaster 1200 op een plank in de winkel zet, tussen de grote zwarte fronten van de 'normale' HiFi apparatuur, dat die Beomaster van slechts enkele cm's hoog niet meer op valt. Je ziet hem zelfs niet meer! Daarom ontwerpt B&O presentatiesystemen voor de dealers. Alle B&O produkten kunnen dan op de juiste manier bij elkaar worden gepresenteerd. Een van de eerste presentatiesystemen is de "Concertwand". Die werd geleverd inclusief een "Beocomparator", waarmee luidsprekers konden worden omgeschakeld voor een A-B test. Ik meen dat André nog zo'n prachtige Concertwand gebruikt om er een aantal van zijn B&O's op te presenteren. Maar die wand was uitsluitend voor audio produkten. Nu hebben, op ik meen 1 dealer na, alle dealers een presentatie op wat wij noemen een blokkenwand. Erop en ervoor kunnen alle produkten, alle concepten zou ik eigenlijk moeten zeggen, op een goede manier worden gepresenteerd en gedemonstreerd.

Alle elementen die nodig zijn om succesvol verder te gaan met het uitbouwen van het marktaandeel zijn nu aanwezig: onze eigen staf van medewerkers. In ons pand in Hilversum en in de buitendienst zo'n 220 enthousiaste geautoriseerde dealers met een goede presentatie en groot aantal kundige, goed opgeleide verkopers, een produktenprogramma dat ook dit jaar weer een grote omzetstijging heeft mogelijk gemaakt in een markt die onder zware druk staat, een Beoclub met bijna 50.000 leden en niet te vergeten natuurlijk de Beofriends. De echte liefhebbers. Wij zijn er trots op een merk te vertegenwoordigen dat in staat is zo'n groep te laten ontstaan. Nu al weer 6 jaar lang bent u als Beofriends bezig met B&O. Met vergaderingen, ruilavonden en zelfs reparatiemiddagen.

Bang & Olufsen model 3LJ uit 1929

Bang & Olufsen bestaat nu 70 jaar. Ik wil ook in uw blad Bang & Olufsen van harte feliciteren met dat jubileum dat wij op 17 november hebben gevierd. Daarbij hoop ik van harte dat uw club ook de volgende 70 jaar met hetzelfde enthousiasme vrienden blijft van Bang & Olufsen. Wij willen daar graag ons steentje aan bijdragen. Bang & Olufsen Denemarken zal dat zeker, al was het alleen maar door de ontwikkeling van nieuwe produkten die steeds weer iedereen verbazen. Maar die tenslotte, het kan niet anders ook weer als "antiek" bij een van uw (toekomstige) leden zal staan pronken. Zet u maart 1996 maar vast in uw agenda voor meer nieuws!

Proficiat Bang & Olufsen!

Jan van der Molen

In aanvulling op dit artikel meldt Jan ons nog het volgende:

Begin jaren '70 wordt de hele Acoustical organisatie omgebouwd van productie en import naar alleen import en dus naar een verkooporganisatie. 

Acoustical is in Kortenhoef gevestigd geweest vanaf zomer 1963 tot april 1989. In april zijn we verhuisd naar Hilversum. In de praktijk is Acoustical half 2004 gestopt met haar activiteiten, omdat Bang & Olufsen toen zelf een vestiging in Nederland is begonnen. Eerst in hetzelfde gebouw in Hilversum, later in Naarden.

Voor Kortenhoef was Acoustical gevestigd aan de Amstel in Amsterdam. Later werd verhuisd naar de James Wattstraat in Amsterdam.